راز ماندگاری مرثیه‌سرایان اردبیل در اهل مطالعه بودن آنهاست
تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۹۹۳۹۴
به گزارش ایرنا اردبیل به واسطه پیشینه فرهنگی و تاریخی غنی و با داشتن سابقه استقرار حاکمیت صفویان و مرجع بودن برای ترویج فرهنگ تشیع در سراسر ایران، در احیا و ترویج فرهنگ عاشورا و تبیین پیام ماندگار نهضت کربلا نقش مهمی ایفا می‌کند و شور و حال آئین‌های عزاداری ماه محرم در این استان، حاکی از عمق عشق و ارادت به ساحت مقدس امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بر این اساس، مداحی‌ها و نوحه‌های پرشوری که از دیرباز از سوی مداحان و نوحه خوانان اردبیلی همچون استادان موذن زاده‌ها تولید شده و امروز از زبان مداحان خوش الحان دیگر شنیده می‌شود، از بن مایه ادبی و زیرساخت‌های شعری قوی و مستند برخوردار هستند که حاصل تبع روان و قریحه زیبای شعرای عاشورایی اردبیل است و این شاعران نیز با سرودن شعرهای تاثیرگذار که در ذهن و زبان مردم جای گرفته است، ماندگار شده اند.
دکتر شهریار نعمتی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های اردبیل، روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در تشریح سابقه شعر مرثیه و پرداختن به برخی نامداران این عرصه اظهار کرد: شعرای مرثیه سرا باید بیشتر تاریخ بخوانند و فقط به خواندن شعرای شاعران پیشین و مقاتل و منابع موجود اکتفا نکنند، بلکه باید برای آموختن علوم و تقویت بلاغت و مهارت بکاربردن آرایه‌ها و صنایع ادبی، بیشتر تلاش کنند.
وی افزود: شعرا سعی کنند فقط برای جلب نظر مخاطبان، شعر نسرایند، زیرا سروده‌های آنها باید سندیت داشته باشد و متاسفانه در اشعار مرثیه، اشتباهات ادبی و تاریخی به چشم می‌خورد که نباید وجود داشته باشد و شعر مرثیه نباید با واقعیت‌های تاریخ، تناقض داشته باشد و پرداختن صرف به مظلومیت امام حسین (ع) و نادیده گرفتن شجاعت ایشان نباید زمینه کسر شان منزلت و عظمت او را فراهم آورد و همچنین آوردن دردهای اجتماعی مردم در شعرها نیز از تکالیف و رسالت‌های شعراست.
در اشعار مرثیه، اشتباهات ادبی و تاریخی به چشم می‌خورد که نباید وجود داشته باشد و شعر مرثیه نباید با واقعیت‌های تاریخ، تناقض داشته باشد و پرداختن صرف به مظلومیت امام حسین (ع) و نادیده گرفتن شجاعت ایشان نباید زمینه کسر شان منزلت و عظمت او را فراهم آورد.
مرثیه ترکی با "اوخشاما" آغاز شده
این شاعر و ادیب اردبیلی در ارایه تعریف کلی از شعر مرثیه، تصریح کرد: شعر مرثیه در همه زبان‌ها سروده شده و این نوع شعر در واقع، بخشی از ادبیات غنایی است که در زبان اروپایی به "لیریک" معروف است و در زبان و ادبیات ترکی، شعر مرثیه با "اوخشاما" شروع شده است.
نعمتی در تعریف "اوخشاما" گفت: اوخشاما به معنی مشابهت دادن فردی به یک نماد است، به عنوان مثال، تشبیه یک قهرمان یا شهید نبرد به یک سرو آزاد و سرفراز را اوخشاما می‌گویند که این نگاه به تدریج در گستره زبان و ادبیات ترکی تقویت شده است و نمونه‌های بارزی از اوخشاماها را حتی در داستان اساطیری "ده ده قورقود" مشاهده می‌کنیم که برای مرگ پهلوانان سروده اند.
این شاعر و ادیب اردبیلی به پربار شدن شعر مرثیه ترکی بعد از حاکمیت صفویان اشاره کرد و افزود: از شاه اسماعیل ختایی مربوط به دوره صفویان، شعر مرثیه به یادگار مانده است و بعد از شاه طهماسب شعر مرثیه ترکی رواج پیدا کرده است اما مرثیه ترکی که امروز می‌شناسیم، از دوره قاجار به یادگار مانده است.
او ادامه داد: مرثیه سرایی در دوران شاه اسماعیل صفوی رواج داشته است و او در ترویج این گونه ادبی موثر بوده است و به شعرایی که برای او مدح می‌سروده اند، توصیه می‌کرده که اگر قصد دریافت صله و انعام دارید فقط در مدح اولیای الهی شعر بگویید تا در ازای آنها صله بدهم.
مرثیه ترکی از دوره قاجار رواج یافته است
نعمتی افزود: از آن روزگار، سرودن شعر مرثیه ترکی رواج یافته و البته شعر مرثیه ترکی امروز امتداد دوران قاجاریه است و صدرالممالک اردبیلی وزیر محمد شاه قاجار که قطب دراویش و صوفیان نعمت اللهی بوده، در شعر مرثیه صاحب دیوان و مثنوی است و آثار خوبی در مرثیه دارد و اصطلاحات عرفانی بلندی را وارد این شعر کرده است.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های اردبیل در پرداخت به بزرگان شعر مرثیه اردبیل از دوران قاجار تا امروز اظهار کرد: شمس عطار اردبیلی که جزو دراویش نعمت اللهی بوده، اصطلاحات عرفانی نظیر وحدت وجود، وحدت در عین کثرت، انسان کامل و نظایر آن را وارد مرثیه کرده و شاگرد بلافصل او مرحوم بیضای اردبیلی جزو نخستین شاعرانی است که اغلب سروده‌هایش مرثیه بوده و مثل استادش در وارد کردن اصطلاحات و تعبیرات عرفانی در شعر مرثیه دست بالایی داشته است.
نعمتی گفت: بیضای اردبیلی از نظر قدرت شاعرانگی در واقع هم تراز عمان سامانی در مرثیه فارسی است و بعد از بیضای اردبیلی، شاعر بزرگ مورد توجه، تاج الشعرا یحیوی است که اواخر روزگار و عمر بیضا را درک کرده است و فرق تاج الشعرا با بیضا این است که زنده یاد یحیوی مهارت فوق العاده ای در تصویرگری و تجسم شعری وقایع عاشورا دارد.
این شاعر صاحب نظر و دارای تالیفات متعدد ادامه داد: با مطالعه شعرهای تاج الشعرا یحیوی معلوم می‌شود که او شاهنامه فردوسی را مطالعه می‌کرده و از این رو شعرهایش رنگ حماسی یافته است و همچنین منظومه‌های نظامی گنجوی را خوانده بوده و به منابع و مقاتل مختلف احاطه داشته و از مطالعه منابع جغرافی و تاریخ نیز غفلت نکرده است.
با مطالعه شعرهای تاج الشعرا یحیوی معلوم می‌شود که او شاهنامه فردوسی را مطالعه می‌کرده و از این رو شعرهایش رنگ حماسی یافته است و همچنین منظومه‌های نظامی گنجوی را خوانده بوده و به منابع و مقاتل مختلف احاطه داشته و از مطالعه منابع جغرافی و تاریخ نیز غفلت نکرده است.
استاد نعمتی، سبک شعر مرحوم یحیوی را ادیبانه دانست و گفت: صنایع ادبی، تصویرگری، حماسه پردازی و آرایه‌های ادبی در شعرهای زنده یاد یحیوی در اوج است و هنر بارز او تصویرگری است که این هنر را در ترسیم و تصویر وقایعی همچون مجلس یزید نشان داده است.
وی زنده یاد مضطر اردبیلی را از دیگر شاعران بزرگ مرثیه سرا معرفی کرد و افزود: این شاعر نامدار در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی زندگی می‌کرده و امتیاز او نسبت به دیگر شعرای عاشورایی اردبیل، زبان ساده و ملیح اوست که سبب شده شعرهایش به زبان ساده مردم و خالص باشد و از آوردن کلمات فارسی تا حد ممکن اجتناب کرده و شعرهایش به زبان مردم بسیار نزدیک است.
عضو انجمن ادبی حافظ اردبیل، استادان انور و منزوی را از دیگر اوتاد و بزرگان مرثیه سرای این خطه معرفی کرد و افزود: مرحوم انور، شاعری باسواد و اهل مطالعه و از پایه گذاران انجمن ادبی حافظ در اردبیل بوده و با شاعران غیر مرثیه سرا نیز رفت و آمد و حشر و نشر داشته است.
دکتر نعمتی با بیان اینکه مرحوم انور به سبک هندی و شعر حافظ و سعدی نظر داشته، گفت: اهل مطالعه بودن این شاعر، او را از دیگر شعرا متمایز نشان می‌دهد و شیوه خاص خبرنویسی در شعر عاشورایی که به آن "افراد" گفته می‌شود در آثار انور بسیار است و این شیوه خبرنویسی به عنوان مثال در ترسیم نحوه ورود اسرا به کوفه، تاثیر خاصی به شعر بخشیده است و از آنجائی که همه مردم به تاریخ دسترسی ندارند یا نمی‌خوانند، مرحوم انور، خبرنویسی و وقایع نگاری و انتقال آن به مردم را رسالت خود دانسته است.
وی با بیان اینکه قالب مسمط و مثنوی در خبرنویسی وقاع عاشورا بسیار رایج بوده، گفت: انور اردبیلی نگاه تازه ای به وقایع عاشورا داشته است و مضامینی همچون شجاعت امام حسین (ع) و یاران باوفای آن حضرت، مبارزه با ظلم و بیداد و حتی اخلاقیات در شعرهایش موج می‌زند و اینها حاصل نگاه تازه شاعر است.
او زنده یاد منزوی را نیز به لحاظ داشتن طبع روان و سرودن شعر به زبان مردم اردبیل، شاعری بسیار مهم دانست و ادامه داد: این شاعر در کشف مضامین جدید، متبحر بوده و از حیث داشتن شعرهای عاطفی و تاثیرگذار، از دیگر شعرا متمایز است و موضوعات شعرهایش نیز متفاوت و متنوع است و فقط به برخی شخصیت‌های عاشورا نپرداخته بلکه درباره همه قهرمانان آن واقعه مرثیه ساخته است.
شعر عاشورایی اردبیل از حیث قالب و مضمون متنوع است
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های اردبیل گفت: ادبیات عاشورایی اردبیل، هم به مرثیه توجه دارد و هم از شجاعت قهرمانان آن غفلت نکرده است و از نظر قالب‌های شعری نیز متنوع است و مسمط، افراد، روضه، مثنوی، روایتگری، غزل و قطعه نیز برای سروده‌های عاشورایی ترکی استفاده می‌شود.
ادبیات عاشورایی اردبیل، هم به مرثیه توجه دارد و هم از شجاعت قهرمانان آن غفلت نکرده است و از نظر قالب‌های شعری نیز متنوع است و مسمط، افراد، روضه، مثنوی، روایتگری، غزل و قطعه نیز برای سروده‌های عاشورایی ترکی استفاده می‌شود.
نعمتی، نگاهی اجمالی به شاعران جدید مرثیه پرداز در اردبیل انداخت و اظهار کرد: زنده یاد تقایی، استاد شاهی و استاد هادی و استاد عاصم از شاعران دوره جدید هستند و آقای شاهی در غزل، قطعه و قصیده و حتی سایر قوالب، شاعری درجه یک است و اصطلاحات عرفانی و اجتماعی را با مهارت خاص خود به مراثی وارد کرده است و شعری ادیبانه و عالمانه می‌سراید.
وی افزود: مرحوم تقایی نیز آثار فاخری در مرثیه دارد و اشعار عاطفی و تاثیرگذار او در مرثیه از شاهکارهای ادبی اوست و مرحوم استاد عاصم نیز در شعرهای مرثیه خود، به دردهای اجتماعی توجه داشته و این نقطه امتیاز اوست و استاد هادی اردبیلی نیز با آوردن مضامین نو در مرثیه‌ها و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای نسل جوان، توجه شعرا و مداحان جوان را به خود جلب کرده است.
این استاد دانشگاه از شاعران بزرگ دیگری همچون بختیاری، غفاری، بقا، نیکفال، صبا، عابدیان، ایمانی و دیگر شعرای نامی اردبیل یاد کرد و گفت: قلم فرسایی این شاعران نیز، آینده شعر مرثیه ترکی را تضمین کرده است.
استان‌ها اردبیل ۰ نفرمنبع: ایرنا
کلیدواژه: ماه محرم عاشورای حسینی تعزیه استان اردبیل سوگواره هنر عاشورایی شعر اردبیل دسته گردانی ادبیات كتاب های عاشورایی امام حسین ع عاشورا ماه محرم عاشورای حسینی تعزیه استان اردبیل سوگواره هنر عاشورایی شعر اردبیل دسته گردانی ادبیات كتاب های عاشورایی امام حسین ع عاشورا عاشورایی اردبیل غفلت نکرده زبان و ادبیات تاج الشعرا امام حسین زنده یاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۹۹۳۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تنهایی می‌تواند زندگی بازماندگان سرطان را کوتاه کند
ایتنا - مطالعه جدیدی نشان می‌دهد افرادی که در حال طی کردن دوره درمان سرطان، در تنهایی هستند، در مقایسه با افرادی که با همنشینی همراه هستند، احتمال مرگ بیشتری دارند.
Jingxuan Zhao ، محقق و دانشمند ارشد در تحقیقات خدمات بهداشتی در انجمن سرطان آمریکا گفت: «تنهایی و احساس منزوی شدن نگرانی رایجی در میان بازماندگان سرطان است».
به گزارش ایتنا، ژائو توضیح داد که تشخیص و درمان سرطان افراد را منزوی می‌کند و روابط اجتماعی آنها را تحت فشار قرار می‌دهد. ژائو گفت: «بیش از 18 میلیون بازمانده سرطان در ایالات متحده وجود دارد و انتظار می‌رود این تعداد تا سال 2030 به 22 میلیون نفر افزایش یابد. اکنون باید به این موضوع حیاتی بپردازیم.»
برای این مطالعه، محققان بیش از 3400 بازمانده سرطان 50 ساله و بالاتر را که به یک مطالعه با بودجه فدرال در مورد بازنشستگی و سلامت بین سال‌های 2008 تا 2018 پاسخ مثبت دادند، ارزیابی کردند. حدود 28 درصد از بازماندگان احساس تنهایی شدید و 24 درصد دیگر احساس تنهایی متوسط را گزارش کردند. محققان دریافتند افرادی که بالاترین سطح تنهایی را گزارش می‌کنند، 67 درصد بیشتر از افرادی که کمتر تنها هستند، در معرض خطر مرگ قرار دارند.
این مطالعه در 25 آوریل در مجله شبکه ملی جامع سرطان منتشر شد. ژائو در یک نشریه خبری گفت: «آنچه لازم است، اجرای برنامه‌هایی برای غربالگری تنهایی در میان بازماندگان سرطان و ارائه حمایت اجتماعی از افراد نیازمند است. این اقدامات می‌تواند مداخلاتی مانند مشاوره سلامت روان، حمایت جامعه، مشارکت در شبکه‌های اجتماعی و ادغام این برنامه‌ها در درمان سرطان باشد.»
این مطالعه جدید یک سال پس از توصیه جراح عمومی، دکتر ویوک مورتی، درباره "اپیدمی تنهایی و انزوا" که به یک بحران بهداشت عمومی کم‌توجه تبدیل شده است، انجام شد. مورتی در یک انتشار خبری گفت: « روابط ما منبعی برای درمان و بهزیستی است که پنهان می‌شود، روابطی که می‌تواند به ما کمک کند زندگی سالم‌تر، کامل‌تر و سازنده‌تری داشته باشیم. با توجه به پیامدهای سلامتی قابل توجه تنهایی و انزوا، ما باید ایجاد ارتباط اجتماعی را به همان شیوه‌ای که دیگر مسائل مهم بهداشت عمومی مانند تنباکو، چاقی و اختلالات مصرف مواد را در اولویت قرار داده‌ایم، در اولویت قرار دهیم.»
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور